Czym jest Montessori?

Montessori to nowatorska metoda nauczania, związana z indywidualnym podejściem do każdego dziecka. W jej ramach uczniowie mogą swobodnie rozwijać swoje talenty i pasje, uczą się też samodzielności i odpowiedzialności. Dzięki niej wykształca się w nich motywacja i miłość do nauki, nie ciąży na nich bowiem widmo kar i nie są oni w żaden sposób krytykowani. Co jeszcze warto wiedzieć na temat metody Montessori i dlaczego warto się nią zainteresować? Odpowiadamy.

Historia metody Montessori

Zacznijmy od tego, że omawiana przez nas metoda została opracowana przez Marię Montessori. Pracowała ona jako pedagog oraz lekarz we Włoszech. Była przeciwniczką tradycjonalnego, konwencjonalnego modelu edukacji, bazującego na surowej dyscyplinie.

Przez pewien czas Maria Montessori pracowała w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Rzymskiego, gdzie zajmowała się dziećmi niepełnosprawnymi i niedorozwiniętymi. Opracowała dla nich specjalne metody pracy oraz stworzyła im odpowiednie warunki wychowawcze. Jak się okazało, po pewnym czasie jej uczniowie zaczęli osiągać lepsze wyniki niż dzieci zdrowe. To z kolei sprawiło, że Maria Montessori porzuciła zawód lekarza i w pełni oddała się pedagogice, a jej metoda szybko uzyskała rozgłos na całym świecie.

Co to jest Montessori? Zalety

Metoda Montessori ma na celu pomoc dziecku wydobyć jego potencjał we wszystkich sferach życia. Zajęcia w jej duchu powinny sprawić, aby dziecko zdobyło nie tylko umiejętności teoretyczne, ale również kompetencje społeczne i emocjonalne, a także odpowiednią koordynację fizyczną. Jego edukacja powinna bazować na trzech podstawowych wartościach: miłości, tolerancji oraz humanitaryzmie. Zdaniem Marii Montessori proces zdobywania wiedzy powinien być przyjemny, a edukacja – zapewniać radość. Ważne też, aby w jej ramach dziecko wykształciło poczucie własnej wartości.

Metoda Montessori zakłada, że dziecko powinno rozwijać się w swoim własnym tempie i podejmować tylko te działania, do których jest już przygotowane. O przebiegu swojej edukacji w dużym stopniu decydują zatem same maluchy, którym powinno dać się możliwość wyboru tego, czego chcą w danym momencie się uczyć. Wiedzę i kompetencje powinny one poszerzać poprzez własną, spontaniczną aktywność. A koncentracji oraz pracy w porządku i ciszy mają - w założeniu - uczyć się niejako przy okazji.

W metodzie Montessori dziecko decyduje nie tylko o tym, czego chce się uczyć, ale również gdzie, kiedy i w jaki sposób. To pozwala mu swobodnie rozwijać różne umiejętności. Nauczyciele nie powinni narzucać mu własnych pomysłów, ich zadaniem jest natomiast wspieranie go w samodzielnym procesie rozwoju. Najważniejsze jest to, aby bacznie i z szacunkiem obserwowali dzieci, tak aby – w razie potrzeby – pomóc im pokonywać im różne bariery. Powinni pełnić oni zatem rolę przewodników, którzy nie oceniają, nie krytykują i nie ponaglają podczas wykonywania rozmaitych czynności. Co więcej, powinni oni pomóc odkrywać maluchom indywidualne zdolności.

Metoda Montessori wychodzi również z założenia, że dziecko powinno poznawać świat wszystkimi zmysłami. Nauka powinna odbywać się poprzez zabawę oraz „kolekcjonowane” doświadczenia. Ważne, aby stymulowała ciekawość, sprawiała satysfakcję oraz skłaniała do własnych, dalszych poszukiwań. Według Mari Montessori człowiek eksploruje świat nie tylko poprzez intelekt, ale również poprzez emocje i instynkty.

W szkole i przedszkolu Montessori nacisk kładzie się również na współpracę. Dlatego też tworzy się w nich grupy, w których znajdują się dzieci w różnym wieku – z reguły obejmują one aż trzy roczniki. Dzięki temu maluchy mogą przekazywać sobie wiedzę na różne tematy oraz w praktyce uczyć się tego, że nie należy sobie przeszkadzać i siebie ranić. Dzieci w takich grupach wzajemnie się również wspierają i sobie pomagają. Jeśli uczeń pragnie jednak w danym momencie pracować indywidualnie, jak najbardziej może to robić. Przez większość czasu ma on prawo swobodnie przemieszczać się po sali, aby samodzielnie zdecydować, jaki tryb nauki akurat mu odpowiada.

W pedagogice Montessori nie obowiązuje również tradycyjny system nagród i kar. Co więcej, nie stosuje się w niej także ocen. Dzięki temu dzieci nie mają potrzeby rywalizacji. Zyskują za to motywację oraz miłość do nauki, uczą się także samodyscypliny, która jednak nie jest efektem lęku przed karą, a naturalną potrzebą w rozwoju.

Szkoły i przedszkola Montessori wyposażone są także w specjalne pomoce dydaktyczne, które przyciągają uwagę dzieci, a tym samym zachęcają je do podejmowania różnych aktywności. W placówkach edukacyjnych tego typu raczej nie znajdziemy samochodzików czy lalek, za to pełne są one łamigłówek, układanek, puzzli czy mat edukacyjnych – ich zadaniem jest stymulacja rozmaitych zmysłów. Do nauki algebry wykorzystuje się np. koraliki lub wrzeciona, do nauki geometrii – patyki i walce, natomiast do nauki języków – karty i ruchomy alfabet. Rolę pomocy dydaktycznych pełnią również np. widelce, łyżki i noże, które pozwalają nabywać praktyczne umiejętności, wykorzystywane w codziennym życiu. Ważne jest również to, że nie korzysta się podczas nauki z podręczników, nie zadaje się prac domowych, nie ma też sprawdzianów ani kartkówek.

Wady szkoły Montessori

Metoda Montessori, podobnie jak każda inna, nie jest idealna. Z pewnością nie przygotowuje ona do nauki w standardowej szkole, co może być dla niektórych dzieci przeszkodą na kolejnych etapach edukacji (choć nie musi). W czasie nauki dziecko może stykać się również z prawdziwymi nożami, widelcami, tarkami, a także różnymi narzędziami do pracy w ogrodzie – niektórzy rodzice obawiają się, że ich pociechy mogą zrobić sobie przez to krzywdę. W praktyce jednak występują one tylko w jednym egzemplarzu, a zadaniem nauczycieli – jak już powiedzieliśmy – jest głównie obserwacja, dlatego ryzyko skaleczenia się jest (a przynajmniej powinno być) niewielkie. Niektórzy rodzice martwią się również, że szkoły i przedszkola Montessori nie uczą dyscypliny. W rzeczywistości robią to, tyle że w inny sposób niż tradycyjne placówki edukacyjne.

Podsumowanie

Metoda Montessori ma wiele zalet. Dzięki jej holistycznemu podejściu dziecko może rozwijać się na wielu płaszczyznach. Nabywa ono nie tylko teoretyczną wiedzę, ale uczy się także samodzielności oraz szacunku wobec drugiego człowieka. Oczywiście, pedagogika w duchu Montessori ma również i swoje wady, jednak korzyści, które ona zapewnia, jest znacznie, znacznie więcej. Jeżeli więc nie jesteś zwolennikiem tradycyjnego modelu edukacji i chcesz, aby Twoje dziecko pokochało naukę, a przy okazji nauczyło się funkcjonować wśród ludzi, metoda ta może być strzałem w dziesiątkę.